in English – https://crossroadorg.info/en/wa-15-9-2025-en/
in Russian – https://crossroadorg.info/wa-15-9-2025/
in Armenian – https://crossroadorg.info/hy/wa-15-9-2025-hy/
in French – https://crossroadorg.info/en/wa-15-9-2025-fr/
2020 yılında Artsakh’a yönelik gerçekleştirilen saldırı, Potsdam güvenlik sisteminin sona erdiğini ilan etti. İnsani boyutları da dahil olmak üzere tüm temel yapılar çöktü. Böyle bir sistemin, kurumsal çıkarları hizmet etmek ve diğer tüm aktörleri çeşitli insani ilkeler aracılığıyla sınırlamak için tasarlandığı, bu ilkelerin herkes için zorunlu olmasına rağmen bizzat kurumsal gruplar tarafından göz ardı edildiği tamamen açık hale geldi.
İsrail’in İran’a karşı başlattığı savaş, Potsdam küresel güvenlik sisteminin tüm ilkelerini kesin olarak ortadan kaldırdı. Özellikle nükleer güvenlik sisteminin de çökmesi dikkat çekicidir. Dünyada artık hiçbir güvenlik sistemi kalmamıştır. Bu mantıklıdır; çünkü böyle bir sistem, savaş sonrası dönemin güç merkezleri tarafından dünyaya dayatılmıştı ve çıkarlarına hizmet ettiği kurumsal gruplar tarafından yaratılan toplam kriz çağında çökmüştür. İnsanlık acilen yeni tip bir güvenlik sistemine ihtiyaç duymaktadır.
Böyle bir sistemin muhtemel çerçeveleri, HAYK Medeniyet Konseyi tarafından 2023 yılında Artsakh’a yönelik saldırıdan önce önerilmişti. O dönemde, bu görüşler bazı bölge ülkelerinde yankı buldu, özellikle de yüksek rütbeli emekli askerler arasında; bu kişiler etrafında söz konusu sorun üzerine bir tartışma başlatıldı. Böyle bir bölgesel güvenlik sistemi, tüm bölge ülkelerinin eşit katılımı ve hem işleyişi hem de korunması için eşit sorumluluk temelinde inşa edilmelidir.
Bölgesel güvenlik sisteminin nihai şeması, onun tasarımı sürecinde şekillenecektir. Bugün önemli olan, bu süreci yeniden başlatmak ve en kısa sürede onun çerçevelerini oluşturmakdır.
Yolu yürüyenler aşar!
Martik Gasparyan
Batı Ermenistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (Ermenistan Devleti)
15 Eylül 2025